Data publikacji: 04.10.2023 r.
"Goldhammera 5 Opowieści z Tarnowa" to spektakl stworzony z myślą o przywołaniu, zatrzymaniu i utrwaleniu w pamięci opowieści i wspomnień dawnego odchodzącego w niepamięć świata.
Przywołanie zdarzeń sprzed stu lat, malutkie fotokolaże jak fotografie kolodionowe przywołujące na myśl zdjęcia oglądane w fotoplastykonie oraz muzyka klezmerska grana na żywo sprawiają, że udział w tym wydarzeniu staje się wyjątkowym przeżyciem. Niebagatelną rolę pełni przestrzeń, w której odbędzie się spektakl.
W Dębicy będzie to Synagoga Nowomiejska przy ul. Krakowskiej 3, która przez wiele lat służyła mieszkańcom jako miejsce zakupów, a teraz ma szansę stać się miejscem spotkań i artystycznych zdarzeń, miejscem gdzie teraźniejszość spotka się z przeszłością i będzie można na chwilę przywołać zapomniany świat. W Rzeszowie miejscem pokazu spektaklu, będą Rzeszowskie Piwnice / Rynek 26, nowoczesne Muzeum w samym sercu miasta, miasta, które odkrywa swoją przeszłość i tętni historycznym pulsem.
Tematem spektaklu wybranym do opowiedzenia pewnej historii jest miasto oraz jego mieszkańcu, tu artyści wybrali – Tarnów z jego żydowskim przedwojennym pulsem. Jednak historia ta mogłaby wydarzyć się także w Krakowie, Dębicy, Rzeszowie, Jarosławiu czy Przemyślu.
Tego lata artyści rezydowali w pięknej piwnicy MCA/ BWA przy ul. Wałowej 25 w Tarnowie na Starym Mieście. Ta wyjątkowa i gościnna piwnica stała się punktem wypadowym do szukania tropów, wędrowania po zakamarkach miasta, odnajdywania ulic, zaszywania się w zaułkach, które ciągle są nośnikiem wspomnień, szukania detali, przyglądania się ornamentyce, podglądania wnętrz domów przez szczeliny i dziurki od klucza. Dla zbudowania historii czerpali z kronikarskich, autentycznych opowieści Tarnowian, ze zbiorów wspomnień oraz z albumów zdjęciowych wydanych pod redakcją Marka Tomaszewskiego. Tę część poszukiwań, nazwali sczytywaniem miejsca, sczytywaniem obfitości, którą Tarnów ich obdarował.
Główną osią spektaklu stała się autentyczna historia rodziny Stramerów, z powieści Mikołaj Łozińskiego ”Stramer". Historia rodziny Nathana i Rywki, z ich tęsknotami, naturą i motywami podejmowanych decyzji. Rodziny, która nie przeczuwała rodzącego się nacjonalizmu i zbliżającego się końca ich świata.
Budowaniu narracji spektaklu przyświecała idea fotoplastykonu. Z dawnych fotografii zostały wyjęte detale, które posłużyły do stworzenia kolaży, przeniesionych na przeźroczyste klisze, pozwalające na podglądanie tych szczegółów, tych okruchów, które mogłyby być przeoczone, niedostrzeżone, albo konieczne byłoby użycie szkła powiększającego lub wizjera. Tak więc powstały KLISZE PAMIĘCI - dosłownie i w przenośni.
Ważnym elementem spektaklu jest pozszywany z wielu kawałków DYWAN, rozwijany jak mapa miasta z zaznaczonymi ulicami, sklepami, kawiarniami i wnętrzami domów, przywołuje na myśl rozwijanie Tory, rozwijanie i zwijanie tajemnych przejść, podglądanie wnętrz domów żydowskich, uroczyste otwieranie bramy miasta, rozwijanie mapy, wytyczanie ścieżek życia, drogi ucieczki.
Historię tę opowiadają aktorzy: Monika Adamiec, Grażyna Tabor, Przemysław Buksiński i Aleksander Zelenko, a towarzyszą im muzycy: Piotr Madura, Paweł Maziarz, Piotr Dżuła i Damian Sąsiadek. Muzyczną narrację tworzą tropy dźwiękowe, motywy przedwojennego tanga, kołysanki czy modlitwy rozpoczynającej szabas, czasem da się usłyszeć także dalekie echa amerykańskiego swingu albo metaliczny, przeszywający dźwięk tonącego statku.
Dzięki czujnemu oku i uchu scenografki - Weroniki Krupy zmaterializowały się idee reżysersko – aktorskie zespołu.
Widz wchodzi do przestrzeni, która wypełniona jest kliszami, przypominającymi ciemnię przedwojennego zakładu fotograficznego tarnowskiego fotografa Chaskela Bronsteina. Zamiast sceny, w głębi sali ustawiono podest, zbudowany z desek, który przywodzi na myśl trap statku, transformuje się w małą scenę kawiarni, gdzie dziewczyna śpiewa amerykańskie szlagiery, czasem staje się centrum miasta albo miejscem modlitwy czy zakładem fotograficznym. Całości obrazu towarzyszą projekcje wyświetlane na ceglanych ścianach i przezroczystych, przepuszczających światło tkaninach.
Scenariusz na podstawie powieści Mikołaja Łozińskiego "Stramer" oraz przywołanych wspomnień Tarnowian: Grażyna Tabor
Reżyseria: Grażyna Tabor
Kostiumy: Barbara Wójcik-Wiktorowicz
Scenografia, kolaże, projekcja multimedialna: Weronika Krupa
Muzyka: Piotr Madura - instrumenty klawiszowe, Paweł Maziarz - klarnet, Piotr Dżuła - kontrabas, Damian Sąsiadek - instrumenty perkusyjne
Występują: Monika Adamiec, Grażyna Tabor, Przemysław Buksiński, Alexander Zelenko
Premiera: Tarnów, sierpień 2023
Koordynatorka projektu i producentka: Monika Adamiec
Pokazy spektaklu:
13 października 2023 | 19:00
Synagoga Nowomiejska w Dębicy
ul. Krakowska 3
Wstęp wolny, konieczny wcześniejszy odbiór bezpłatnych wejściówek w sekretariacie Miejskiego Ośrodka Kultury w Dębicy, ul. Sportowa 28 w godz. 7:30-15:30 nr tel. 14 680 93 62 lub godzinę przed spektaklem.
15 października 2023 | 19:00
Piwnice Rzeszowskie
Rynek 26
Wstęp wolny, odbiór bezpłatnych wejściówek w Piwnicach Rzeszowskich
Spektakl powstał w ramach programu OFF Polska 2023 organizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Operator projektu: Fundacja Na Szlaku Sztuk
Współorganizator: Latający Teatr Kantorowi, Miejski Ośrodek Kultury w Dębicy, Miasto Dębica, BWA Tarnów
